Ảnh hưởng Thiện_nhượng

Đầu thời Xuân Thu, Thục Vọng Đế nhường ngôi Thục Tùng Đế.[59] Cuối thời Chiến Quốc, Yên vương Khoái nhường ngôi tướng quốc Tử Chi.[60] Cả hai trường hợp này chung cuộc người thoái nhiệm đều táng mệnh thân vong, họ học tập Nghiêu Thuấn tự nguyện nhường ngôi nhưng cái kết của họ lại quá bi đát.

Tần Thuỷ Hoàng diệt sáu nước thống nhất thiên hạ, thực hiện đường lối Pháp gia, tiến hành 焚書坑儒 phần thư khanh nho (đốt sách chôn nho) khiến mọi học thuyết của Bách gia chư tử gần như bị triệt thoái hoàn toàn.[61] Đến khi nhà Hán nổi lên, việc trung hưng Nho giáo bắt đầu phôi thai. Bấy giờ tư tưởng trung quân ái quốc của Khổng Tử được quảng bá rộng rãi, thấm nhuần trong đạo đức quần chúng, do kinh nghiệm thực tế từ hai trường hợp nhường ngôi thật sự thời Xuân Thu Chiến Quốc nên trong thâm cung hễ xảy ra cuộc thay đổi triều đại cho người khác họ đều được các quyền thần dàn xếp, ép thiên tử xuống chiếu nhường ngôi cho mình nhằm hợp thức hóa hoàng vị.

Chế độ Thiện nhượng tại Trung Quốc bản thổ

Chân dung Khổng Tử được minh họa trong cuốn Thần thoại và Truyền thuyết Trung Hoa của E.T.C. Werner.

Là nơi khởi nguyên của Nho giáo, chế độ Thiện nhượng phát triển mạnh mẽ nhất bên Trung Quốc. Trừ những lần biến động chính trị ngoài dân gian như: chư hầu quật khởi, ngoại bang xâm lược, nông dân tạo phản, quân phiệt cát cứ, phiên trấn chuyên quyền, v.v. Những thế lực này sát phạt lẫn nhau kịch liệt, cuối cùng còn lại ai thì người đó trở thành "chân mệnh thiên tử", được phái Nho gia tôn vinh bởi đi đúng chính đạo nên mới được nước, sử sách dùng chữ "diệt" (滅) để hiển thị cho việc thay đổi triều đại như vậy. Ví dụ: Thương diệt Hạ, Chu diệt Thương, Tần diệt Chu, Tần diệt lục quốc, Sở diệt Tần, Hán diệt Tây Sở, Hán diệt Tân, v.v.

Tất cả các cuộc thay ngôi đổi chủ ngoài dòng tộc trong cung cấm ở quốc gia này (bao gồm cả Nam ChiếuĐại Lý) đều được thực thi bởi chế độ Thiện nhượng, cụ thể là:

  1. HánTân
  2. HánNgụyTấn
  3. TấnSở
  4. TấnTốngTềLươngHán
  5. NgụyTề
  6. LươngTrần
  7. NgụyChuTùyĐườngChuĐườngLương
  8. TùyTrịnh
  9. BạchMông
  10. NgôTề
  11. HánChuTống
  12. Trung

Còn về nội thiện, các cuộc nhường ngôi cũng đều có nguyên do ẩn chứa sâu xa, không phải cuộc nội thiện nào cũng diễn ra suôn sẻ, có nhiều cuộc cũng đổ máu và sát phạt hoặc cách thức ép buộc cũng chẳng kém gì ngoại thiện.

Chế độ Thiện nhượng tại các nước đồng văn

Chế độ thiện nhượng có ảnh hưởng trực tiếp đến ba quốc gia đồng văn Hán ngữ là: Nhật Bản, Việt Nam và Triều Tiên. Trước khi văn hóa phương Tây du nhập, tất cả những học thuật và tư tưởng của ba quốc gia trên đều bị Nho giáo thống soái mà không có một trường phái khác đồng hành, hễ Nho giáo ở Trung Nguyên biến thiên ra sao thì ảnh hưởng của nó ở bên ngoài đều phải theo như thế[62]:

1 - Quần đảo Nhật Bản

2 - Việt Nam

  • Tại Việt Nam, sự thay đổi triều đại đều rất êm thấm, không phải thiện vị thì cũng tôn vị, trừ ba triều đại có được giang sơn nhờ vũ lực là Nhà Đinh, Nhà Nguyễn Tây SơnNhà Nguyễn. Dưới đây là các cuộc ngoại thiện:
  1. Đinh
  2. TrầnHồ
  3. Mạc

Còn nội thiện đã quy định thành một chế độ rõ rệt từ thời Nhà Trần, các triều đại sau cứ theo đó mà bắt chước. Tuy nhiên, các trường hợp nội thiện sau này đều không suôn sẻ, nếu không phải do giải pháp tình thế bởi chiến tranh loạn lạc thì cũng bị gượng gạo vì quyền thần ép buộc mà ra.

3 - Bán đảo Triều Tiên:

Chế độ Thiện nhượng thời kỳ cận đại

Bài chi tiết: Cộng hòa Lan Phương

Chế độ Thiện nhượng trong văn hóa hiện đại

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Thiện_nhượng http://cul.china.com.cn/2013-08/02/content_6175836... http://theory.people.com.cn/BIG5/49157/49163/88622... http://blog.sina.com.cn/s/blog_566944830101j1up.ht... http://vip.book.sina.com.cn/chapter/239159/475033.... http://his.cssn.cn/zt/zt_xkzt/zt_lsxzt/zjgwhyz/tsy... http://www.qstheory.cn/zxdk/2013/201309/201304/t20... http://baobinhluan.com/Goc-Dac-Biet/vua-nghieu-tuy... http://www.china10k.com/trad/history/1/11/11d/11d1... http://chuabuuda.com/nep-song-dao/nep-song-dao-chi... http://gamefun8.com/game-_gQ_ADUjWsqV8.html